Krótka historia Kanału Kłodnickiego



Historia Kanału Kłodnickiego sięga przełomu XVIIII i XIX wieku. Pierwszy projekt uregulowania Kłodnicy powstał w 1788 roku. Rok później opracowano pierwszy projekt kanału o długości 46 km z Gliwic do Koźla. Podobno inicjatorem budowy był król pruski Fryderyk Wilhelm II.

Budowa rozpoczeła się w 1792, ale wylewy Kłodnicy i braki funduszy spowodowały znaczne przedłużenie budowy. Eksploatację kanału rozpoczęto 20 lipca 1806 roku jednak całkowite zakończenie budowy nastąpiło dopiero w 1822 roku. Ostateczne koszty zakończonej budowy wyniosły 800 000 talarów.

Dla upamiętnienia budowy kanału tworzącego poprzez Odrę połączenie Gliwic z Morzem Bałtyckim na gliwickim rynku, obok ratusza postawiono fontannę z postacią Neptuna autorstwa Johannesa Nitschego.

Rynek - pomnik Neptuna

Jak istotną rolę odgrywał Kanał Kłodnicki w żegludze, może świadczyć fakt, że w połowie XIX w. pływało po kanale 1000 statków, głównie barek holowniczych, ciągnionych z brzegu zaprzęgami poruszającymi się po drogach holowniczych, budowanych równolegle, wzdłuż kanału.

Barka na kanale

Natomiast społeczny wymiar tego przedsięwzięcia przedstawił sugestywnie w swym wierszu XIX-wieczny poeta ks. Norbert Bonczyk:

"Gdy budowano od Koźla do Gliwic Kanały,
pod batami urzędnych jęczał powiat cały",



Kanał miał wtedy, zgodnie z projektem, 46 km długości, 12 m szerokości i był głęboki na 1,6m. Na trasie kanału znajdowało się 18 śluz. Śluzy były numerowane od strony Kędzierzyna (do dzisiaj zachowała się śluza nr 2) Ostatnia śluza, nr 18, znajdowała się w okolicach Palmiarni w Parku Chopina.

Śluza nr 17 znajdowała się w Szobiszowicach na terenie obecnych zakładów IzoERG.

Śluza nr 17 Szobiszowice

W następnych latach Kanał Kłodnicki przedłużono do Zabrza gdzie został połączony z Główną Kluczową Sztolnią Dziedziczną kopalni "Królowa Luiza". Początkowo barki były cholowane przez ludzi (tzw. burłaków), od połowy XIX wieku przez konie a pod koniec I wojny światowej wprowadzono ciąg parowy.

Gliwicki port znajdował się w centrum miasta (pomiędzy obecnymi ulicami Dworcową i Zwycięstwa). W 1897 roku do portu doprowadzono linię kolejki wąskotorowej. W tych latach wodami kanału spławiano corocznie ok. 50 000 ton towarów (głównie węgla i cynku).

Port na Kanale Kłodnickim

Port pomiędzy ulicami Wilhelm i Banhofstrasse

Kanał Kłodnicki odegrał znaczną rolę w rozwoju dziewiętnastowiecznego Śląska ale jego znaczenie zaczęło maleć po wybudowaniu kolei żelaznej z Wrocławia do Mysłowic. W XX wieku był już przestarzały. Kanał miał niską przepustowość, a koszty transportu towarów były wysokie. W 1916 roku w związku z zakończeniem eksploatacji sztolni w "Królowej Luizie" zasypano odcinek kanału łączący Gliwice z Zabrzem. W latach trzydziestych XX wieku postanowiono zbudować nowy kanał równoległy do Kanału Kłodnickiego (Kanał Gliwicki). Jego budowę rozpoczęto w 1934 roku. W 1936 roku zamknięto port i zasypano koryto Kanału Kłodnickiego w centrum Gliwic (w centrum miasta nadal zachowały się dwa mosty nad zasypanym korytem kanału). Ostatnie fragmenty Kanału Kłodnickiego zostały zasypane w 1953 r.

Opracowano na podstawie encyklopedii internetowej wikipedia